ارزیابی نمادین نقوش جانوری سفال نیشابور (قرون سوم و چهارم هجری قمری)

چکیده مقاله

سفالینه های نیشابور و نقوش آنها میتوانند حلقه ی رابطی میان دو دوره از شکوفاترین دورههای تاریخ هنر ایران پیش و - پس از اسلام محسوب شوند. حمایتِ حاکمان سامانی از هنر و هنرمندان، از مواردی بود که رشدِ سفالگری در نیشابور طی - قرون سوم و چهارم هجری قمری، را موجب شد. همهی نقوش نیشابور؛ کتیبهای، هندسی و جاندار از پیشینهی ارزشمندی در تاریخ هنر ایران برخوردار هستند و از زیباترین جلوههای خلاقیّت انسان در عرصهی سفالگری نیشابور، طراحیِ نقوش جانوری است. این نقوش از نظر فرم، ساختار، مبانی زیباشناسی و اعتقادی تکامل زیادی یافتهاند و نمایانگر باورها و اعتقادات مردم آن روزگاران می باشد. باتوجه به اینکه بیشتر نقوش جانوری سفال نیشابور متعلق به پرندگان و تزیینات وابسته به آنهاست، دراین مقاله، به دو دستهی پرندگان و غیر پرندگان تقسیم شدند. ضمنِ تحلیلِ ساختاری هر نقش، مفهومِ نمادین و تأثیرپذیریِ مستقیم از نقوش ماقبلاسلام، نیز شرح داده می شود. بااینکه تزیینات و قدرت بیانِ سبک سامانی، تاحدی جایگزین نمادگراییِ گذشته شده است ولی نه تنها تکرار نمادهایی از هنرِ پیش از اسلام، چون ساسانیان، بلکه حضور مفاهیم نمادین مختلفی را در نقوش جانوری سفال نیشابور می توان دید. وجود احادیث و پیامهای اخلاقی اعتقادی، کنار نقش جانوران، از مواردی بود که محقق را در گرهگشاییِ نمادِ بعضی نقوش یاری کرد.

دریافت لینک دانلود مقاله