مطالعه تطبیقی حمام گنجعلیخان و ابراهیم خان متعلق به دوره¬های صفویه و قاجار کرمان از لحاظ فرم معماری، شیوه ساخت، عملکرد و تزیینات

چکیده مقاله

ساخت بناهای عام المنفعه در دوره صفویه و قاجار توسط برخی حکمرانان محلی چون گنجعلیخان و ابراهیم خان در شهر کرمان در مرکز ایران ادامه یافت. این که ابراهیم خان تا چه اندازه در ساخت حمام دوره قاجار تحت تاثیر هنر و معماری حمام گنجعلیخان بوده است کمتر مورد کنکاش علمی پژوهشگران تاریخ هنر و معماری قرار گرفته است. بنابراین شناخت نقاط مشابه وتفاوتی در معماری حمام های گنجعلیخان وابراهیم خان، دلایل تفاوت در ضخامت ستون ها وجرزهای  این دو حمام و شناخت تغییرات موجود در حد فضا وبهره برداری بین آنها از مهمترین اهداف این پژوهش است. این پژوهش بر مبنای بررسی ومطالعه میراث مکتوب کهن ، متون و اسناد معاصر و  بررسی های میدانی روشمند انجام شده است. براساس این پژوهش، سبک معماری حمامها از دوره صفویه به دوره قاجاریه زیاد دچار دگرگونی نشد و حمام یکی از عناصر معماری مهم در ساختار معماری شهری جا گرفت. در حمام گنجعلیخان و در تمام قسمتها حتی در قسمت نظافت خانه کاشیکاری شده، در صورتی که در حمام ابراهیم خان این قسمت فاقد تزیینات است. وجود دو سنگ مرمر یکپارچه از سنگ مرمر رخام در شرق و غرب حمام و طراحی آنها و ضخامت آنها به گونه ای طراحی شده بود که نور خورشید را از خود عبور می داد و زمان را به افراد داخل حمام نشان میداد در حالی که در حمام ابراهیم خان چنین نیست که دلیلی بر نداشتن وضع خوب سیاسی و اقتصادی در دوره قاجار است. با استفاده از اندازه گیری جرز دیوارهای و ستون ها و همچنین اندازه گیری فضاهای مختلف معماری در این دو بنا مشخص گردید که در معماری حمام گنجعلیخان جرز دیوارها و ستونها بزرگتر بوده و از مصالح بیشتری برای معماری استفاده کرده اند در صورتی که در حمام ابراهیم خان اندازه جرز دیوارها و ستونها کوچکتر و نازکتر بوده و به طبع اندازه فضاهای باز بیشتر شده است.

دریافت لینک دانلود مقاله