مطالعه دیه اعضاء از نظر فقه امامیه و مذاهب چهارگانه اهل سنت

چکیده مقاله

قرآن کریم اصل پرداخت دیه به خانواده مقتول را در مورد قتل غیر عمدی تشریع نموده و آن را مقرر کرده است ولی نه میزان
آن را تعیین کرده و نه اشاره ای به تفاوت بین زن و مرد نموده است. البته از دیه مربوط به نقص عضو و جراحت وارده به
اعضای انسانی نیز در قرآن ذکری به میان نیامده است . روایات زیادی از طریق شیعه و سنی از پیامبر اکرم)ص( نقل شده که
مقدار دیه قتل انسان صد شتر قرار داده شده و ظاهرا این حکم، حکم امضایی است; یعنی در جاهلیت نیز حداقل در بعضی
موارد این وضع رعایت شده و طبق بعضی از نقلها با ابتکار عبدالمطلب، این میزان به عنوان دیه و خون بها تعیین شده و
پیامبر)ص( هم آن را پسندیده و مقرر فرموده است. فقهای اهل سنت در استنباط علت و معیار دیه اعضای تکی ودوتایی
تفویت « می دانند؛ مالکی ها علت را » تفویت منفعت یا تقویت جمال « اختلاف عقیده دارند، به گونه ای که حنفی ها علت را
می دانند، اگرچه برخی فقهای » از بین رفتن تمامیت خلقت و الم و درد ناشی از جنایت « می دانند، شافعیه معیار را » منفعت
تقویت منفعت و « می دانند؛ و حنبلی ها نیز معیار را علت دیه ی کامل را گاه » تقویت جمال و منفعت باهم « شافعی معیار را
می دانند.از آنجا که معیار قاعده در نزد امامیه هرچیزی )عضو یا اعم از » تفویت منفعت یا تفویت جمال « و گاه » فویت جمال
عضو و منفعت( است که یکی یا دو تایی باشد، لذا اکثر فقهای امامیه این قاعده را در مورد موها، پلک ها و مژه ها جاری نمی
به صورت تمام العله یا جزئ العله است، برخی از ایشان این قاعده » تفویت منفعت « ، دانند، اما چون معیار قاعده نزد اهل سنت
را در مورد اعضایی که واحد یا تایی نیستند ولی دارای منفعت هستند، مانند پلک ها و مژه ها و موها جاری دانسته اند.

دریافت لینک دانلود مقاله