ریشه ها، ماهیت و ابعاد مسلط ژئوپلیتیک بر جنگ ایران و عراق(کاربست مدل ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک کوهن)؛تحولات و پیامدها

چکیده مقاله

آنچه در مورد ژئوپلیتیک مسلط بر جنگ ایران و عراق نوشته شده بیش از آنکه ماهیت،موضوع و ابعاد معرفت شناسانه ژئوپلیتیکی آن را مشخص کند بیشتر شامل دیدگاه های آمیخته با اغراض سیاسی و کلی گویی توصیفی می باشد که کمتر به واقعیات علمی ژئوپلیتیکی آن پرداخته شده است.این مقاله در پی یافتن رابطه بین دو متغیر ژئوپلیتیک و عوامل ژئوپلیتیکی برآیند آن به عنوان متغیر مستقل و تاثیر گذار بر جنگ ایران و عراق؛ و جنگ ایران و عراق به منزله متغیر وابسته  و کاربست مدل کوهن است که طبق آن تصویر جهان سیاسی به شکل مناطق ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک نمایان می گردد. استدلال اصلی مقاله ان است که ریشه جنگ ایران و عراق از دو جنبه ژئوپلیتیک می باشد. اولا، مسائل قلمرویی و مرزی دلیل مستقیم این جنگ است. در کنار مناقشه مرزی اروندرود، دست کم پنج مشکل قلمرویی دیگر(حق آبی رودخانه های مشترک،جغرافیای کردها،ارتفاعات استراتژیک زین القوس و قصر شیرین،خوزستان و جغرافیای حضور شیعیان) نیز وجود دارد. دوم و مهم تر این که عراق برای باز پس گیری قلمرو به منظور اهمیت نهادین آن به جنگ روی آورد. به دست آوردن یا کنترل قلمرو هدف سیاسی مشخصی است ولی باید توجه داشت که دستاورد قلمرویی وسیله ای برای دستیابی به دیگر مقاصد سیاسی است. تحلیل گرانی که بر مشکلات قلمرویی و مرزی به عنوان دلیل جنگ تاکید داشتند تقریبا فقط بر روی شط العرب تاکید داشتند. دیگر مشکلات قلمرویی مهم یا مورد غفلت واقع شدند یا توجه کافی به آن ها نشد که در این مقاله با تاکید بر عناصر ژئوپلیتیکی ترکیبی به این نتیجه می رسیم که این مشکلات فراتر از مناقشه ژئوپلیتیک اروند رود می باشد.

دریافت لینک دانلود مقاله