مداقه ای بر دوگانه گرایی و تمایز بین مقام کشف و مقام قضاوت در روش شناسی پژوهش های حسابداری

چکیده مقاله

دوگانه گرایی و تمایز بین مقام کشف و مقام قضاوت تدبیری است که از سوی برخی از فیلسوفان علم برای گریز از نسبی گرایی  ناشی از زمینه مندی معرفت اخذ شده است . مقام کشف جایگاه کشف مسائل و فهم فرضیه ها و مقام قضاوت جایگاه سنجش  فرضیه هاست . نسبی گرایی یكی از مهمترین مباحث معرفت شناسی و فلسفی است که از دوران گذشته تاکنون اندیشمندان مغرب زمین و اسلامی را به خود مشغول ساخته است. نسبیگرایی نسبت به علم، که نوعی نسبیگرایی معرفتی است، این ادعا است که معرفت علمی محصول شرایط خاص اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است و بر خلاف بلند پروازیهای ادعا شده علمگرایان، نمیتواند به کلیت و عینیتی که آرزوی رسیدن به آن را در سر میپروراند، برسد. مطابق این ادعا نظریههای علمی فقط نسبت به زمینۀ فرهنگی یا مفهومی خود صادق یا موجه هستند. به نظر می- رسد دانش پژوهان حسابداری نیز برای رهایی از این نسبیت گرایی در علم حسابداری بعنوان یكی از شاخه های علوم انسانی باید همانند دانش های تجربی برای آن دو مقام کشف و مقام قضاوت متصور و بین آنها تمایز قائل شوند. اخذ تمایز مقام کشف و مقام قضاوت در پژوهش های حسابداری در خور نقد و تأمل است . اشكالات این دیدگاه عبارت اند از: برخورداری پژوهش های حسابداری از الگویی دینامیكی، نه مكانیكی؛ تسری تنوع در مقام کشف به مقام قضاوت؛ عدم هماهنگی این تمایز با جریان رشد علم در طول تاریخ؛ سلب پویایی و بالندگی از  علم؛ زمینه مندی و نسبی گرایی معرفتی در هر دو مقام به دلیل پیچیدگی زیاد و گستردگی طیف موضوعات در حسابداری)مثل اقتصاد، روانشناسی، جامعه شناسی و...(، پژوهش های حسابداری با استفاده از دانش تک رشته ای قابل بررسی نبوده زیرا تخصص های خاص به تنهایی قادر به پاسخگویی به آن ها نیستند و بكارگیری رویكرد میان رشته ای در بررسی و تحقیق موضوعات حسابداری امری اجتناب ناپذیر است. پس روش شناسی یكسان و ثابت در پژوهش های حسابداری نیز امری غیر قطعی است.

دریافت لینک دانلود مقاله