نگرشی بر قنات با محوریت تداوم منظر فرهنگی (نمونه موردي:شهر بم)

چکیده مقاله

آب از ديرباز مهمترين عامل عمران و توسعه در جهان بوده است. توجه به وضعیت خاص منابع آب و توزیع ناهمگون بارندگی، خشكسالي هاي پي در پي، رعايت نشدن اصول مربوط به نگهداري و حفاظت منابع آب، در طول تاریخ ذهن خلاق بشر را به خود مشغول داشته، تا به شیوه های گوناگون در جستجوی کشف راه حل های بدیع وخلاقانه برای رفع این مسأله بوده و به فکر استفادۀ بهینه از فنون بهره برداری از آب های زیرزمینی و ترویج آموزش بیشتر در این زمینه باشد. استخراج آب های زیرزمینی به صورت قنات، به عنوان يكي از پديده هاي شگفت نگيز دست ساختۀ انسان، توجه بسياري از مورخان و پژوهشگران را نیز به خود جلب نموده و این سامانه های پایدار طبیعی و سازگار با محیطزیست، امروزه مورد توجه كشورهاي پيشرفتۀ دنيا نیز قرار گرفتهاست.  در این میان کرمان یکی از نقاطی است که بیشترین قنات در آن حفر شده و قدمت برخی به قرن‌ها قبل بازمی‌گردد  پر آب‌ترین قنات استان کرمان، قنات "پاکم" واقع در حومه شهرستان بم از همه شناخته شده تر است. منظر فرهنگي بم نماد بارز تعامل انسان و طبيعت كويري با بهره گيري از قنات است. اساس اين نظام آبرساني بر مبناي نظام اجتماعي منظمي است كه در آن فعاليت ها و مسئوليت ها به دقت تعيين و تا امروز نيز با همان جديت حفظ شده و ادامه يافته است اما تغييرات بازگشت ناپذير آن را آسيب پذير كرده است. قنات، میراث ماندگار پنهان درون خاک و یكی از گنجینه های علمی و فرهنگی ایرانیان محسوب می شود. در واقع، قنات ها از مهم ترین بناهاي زادبومي ايران و ماحصل فرهنگ و هنر ايراني، طي نسل ها به وجود آمده اند.  اين مقاله، ضمن مطالعه و بررسی فن آوری پایدار قنات در فرهنگ ایرانی و تأثیر آن بر محیط زیست و منظر طبیعی بم، به امر ضرورت ترویج آموزش در این زمینه، چه از جنبه هاي فني- زيست محيطي و چه از نظر دیدگاه تاریخی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی آن مي پردازد، و با هدف بسط دانش و فن آوري قنات و نگرشی نو بر آن و با گسترش فرهنگ گردشگری، چگونگی حفظ، احياء و بهره برداري پایدار از این دست آورد عظيم بشري را مورد تجزیه و تحلیل قرار مي دهد.

دریافت لینک دانلود مقاله