حافظ، حافظِ قرآن و عارف؛ یا رند و خراباتی

چکیده مقاله

درباره حافظ و مشرب عرفانی او نظرات فراوانی ابراز و دیدگاه های مختلفی دربارۀ محتوای شعر او بیان شده است. برخی تمام اشعار وی را دارای مضامین عرفانی و قابل تاویل می دانند و برخی میان اشعار عرفانی و غیر عرفانی او تفاوت قائل شده و او را شاعری عارف دانستهاند که اشعار عاشقانه زمینی و دارای مضامین اجتماعی نیز سروده است؛ اما دیدگاهی دیگر نیز وجود دارد که این شاعر را به علت استفاده مکرر از ادبیات قلندری و کلمات مربوط به می خواری و خوش باشی، دارای فلسفه خیامی دانسته و عرفان او را زیر سؤال برده اند. در این پژوهش علاوه بر بحث درباره تخلص شعری حافظ و دلیل انتخاب آن، با توجه به نظرات پژوهشگران پیشین و رجوع به اشعار خود شاعر، به بررسی ابعاد شاعری وی و محتوای آثارش پرداخته و مشخص شده است که حافظ بیش از آن که عارفی خانقاهی و تنها در بند سیر مراحل سلوک باشد، منتقدی اجتماعی است که اوضاع سیاسی و اجتماعی و فرهنگی زمان خود و فساد حکام و ریاکاری مشایخ را مورد انتقاد قرارداده است.

دریافت لینک دانلود مقاله